Çarşamba, Şubat 24, 2010

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti [K.K.T.C]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (K.K.T.C) [*]
Prof. Dr. Aysen TOKOL

  • Kıbrıs Adası, Akdeniz'in doğusunda yer alır. Sicilya ve Sardunya adalarından sonra Akdeniz’deki üçüncü büyük adadır. Ada; kuzeyde Türkiye, doğuda Suriye, güneyde Mısır, kuzeybatıda Yunanistan, güneydoğuda Lübnan ve İsrail ile komşudur. Adanın yüzölçümü 9251 kilometre kare olup, bunun 3355 kilometre karesi KKTC’e aittir. Bu alan Kıbrıs Adası'nın yaklaşık olarak %36’sını kapsar.
  • Kıbrıs uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Adanın ilk yerleşimcileri hakkındaki bilgiler sınırlıdır. Son arkeolojik bulgulara göre; adanın ilk yerleşimcileri M.Ö. 7000-6000 yıllarında Anadolu, Suriye veya Filistin kıyılarından gelmişlerdir. Karpaz Yarımadası’nın ucundaki Kastro ve Vrysi bu döneme ait yerleşimlerdir.
  • Ada konumu ve zengin bakır yatakları nedeniyle eski çağlarda birçok devletin ilgisini çekmiş, M.Ö. 1500-1450 arasında Hitit, M.Ö.1450-1000 arasında Mısır egemenliğine girmiş, M.Ö.1200- 1000 arasında Salamis, Lapithos, Soli, Pafos, Tamassos, Kourion, Marion, Baf, Kyrenia gibi şehir devletleri kurulmuştur. Kıbrıs M.Ö. 850-750; M.Ö. 750-475 arasında Asur, Mısır ve İran Pers; M.Ö. 333-58 arasında Eski Yunan-Helen; M.Ö. 58 M.S.395 arasında Roma İmparatorluğu; 395-649 yılları arasında Doğu Roma- Bizans İmparatorluğu’nun bir parçası olmuş, bu dönemde Ortodoks Hıristiyanlığı yaygınlaşmıştır. 649-965 yılları arasında ada Arap korsanların saldırıları ile karşı karşıya kalmış 965-1191 yılları arasında tekrar Bizans egemenliğine girmiştir. III. Haçlı Seferi sırasında; 1191-1192 yılları arasında; İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard adaya yerleşmiş, adayı Tapınak Şövalyeleri’ne Templar Şövalyeleri- onlar da 1192 yılında Kudüs Kralı olamayan Fransız Guy de Lusignan’a satmıştır. Ada 1191-1489 yılları arasında Lusignan; 1489 – 1570 yılları arasında Venedik Cumhuriyeti; 1570-1878 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında kalmıştır. 1878 yılında Britanya ile yapılan bir savunma anlaşması çerçevesinde ada Osmanlı Devleti tarafından Britanya’ya kiralanmıştır. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Almanya yanında yer alması üzerine, ada, 1925 yılında Britanya tarafından ilhak edilmiş ve İngiliz kolonisi haline gelmiştir. 1960 yılında Britanya, Türkiye ve Yunanistan’ın garantörlüğünde, Zürih ve Londra Anlaşmaları uyarınca; adada Kıbrıslı Türkler ve Rumlar tarafından Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. 1963 yılında Rumların anayasayı tek taraflı değiştirme istekleri üzerine iki toplum arasında uzun yıllar devam eden çatışmalar başlamış, anayasal düzen çökmüştür. 1974 yılında adayı Yunanistan’a bağlama amaçlı ve Yunanistan destekli bir darbenin ardından; Türkiye adaya müdahale etmiş, müdahale sonrası ada, Kıbrıslı Türklerin yaşadığı kuzey ve Kıbrıslı Rumların yaşadığı güney olarak ikiye bölünmüştür. 1975 yılında önce Kıbrıs Türk Federe Devleti; 15 Kasım 1983 tarihinde de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur. 2003 yılında kuzey ile güney arasında geçiş noktaları açılmış, 2004 yılında yapılan bir referandum sonucunda Kıbrıslı Türkler adayı birleştirmeye yönelik Annan Planı’nı kabul etmişlerdir. Ancak plan Kıbrıslı Rumlar tarafından reddedilmiştir. 2004 yılında Rum tarafı Kıbrıs Cumhuriyeti adı altında tüm adayı temsilen Avrupa Birliği’ne üye olmuştur.
  • KKTC’nin yönetim şekli cumhuriyettir. 2006 verilerine göre KKTC’nin nüfusu 264.172 kişidir. Lefkoşa en kalabalık nüfusa sahip şehir ve başkenttir. Onu sırasıyla Gazimağusa, Girne, Güzelyurt ve İskele takip eder. Nüfusun %98’i Müslüman, %2’si Ortodoks Rum, Katolik Maronit(Arap asıllı Hıristiyan azınlık) ve Anglikan’dır. Resmi dili Türkçedir. Ancak İngilizce bilen kişi sayısı fazladır.
  • Ada'ya Akdeniz iklimi hakimdir. Yazları uzun ve kurak, kışları kısa ve yağışlıdır. En sıcak aylar temmuz ve ağustos, en soğuk aylar ocak ve şubattır. Kışın yağışlar çoğunlukla yağmur şeklindedir. Deniz kıyıları yazın serin olmakla beraber nemli olduğundan iç kesimlere göre daha sıcaktır. Deniz suyu sıcaklığı Ağustos'ta 32, Ocak ayında 16 derece civarındadır. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs yılın her mevsim rahatlıkla gidilebilecek bir yerdir.
    KKTC’nin kuzeyinde Beşparmak Dağları, güneyinde Meserya Ovası yer alır. Doğal bitki örtüsü makidir. İç kesimlerdeki ovalarda turunçgiller, sebze, tütün yetiştirilir. Bakır önemli bir yeraltı kaynağıdır. Sanayi gelişmemiştir. Buna karşılık Turizm önemli bir gelir kaynağıdır. KKTC’de halen 6 üniversite bulunmaktadır. Bu üniversitelerin öğrencilerinin büyük bölümünün Türk olması ve önemli sayıda Türk Silahlı Kuvvetler personeli ve askerinin adada bulunması ada ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Ayrıca Türkiye’nin ada ekonomisine desteği zaman içinde azalmakla birlikte devam etmektedir.
  • KKTC’ye hava veya deniz yolu ile seyahat şirketleri aracılığıyla veya bireysel olarak gidebilirsiniz. THY, Pegasus, Atlasjet, Anadolujet ve Kıbrıs Türk Hava Yolları’nın Türkiye’nin farklı şehirlerinden (Antalya, Hatay, Ankara, İstanbul) Lefkoşa Ercan Havaalanı’na düzenli uçak seferleri bulunmaktadır. Yaklaşık 1 saat 20 dakika süren havayolu seyahatini tercih ederseniz dış hatlar terminalini kullanmanız gerekir. Yunanistan’a seyahat etmek isterseniz Yunanistan; pasaportunda KKTC damgası olan pasaport sahiplerine vize vermediğinden; KKTC’ye giriş ve çıkışta pasaport yerine nüfus cüzdanı kullanmanızda yarar vardır. Ancak pasaportunuzu da yanınıza almalısınız. Nüfus cüzdanınızı kullanmanız halinde size verilen “Kimlik Kartı ile Seyahat Edenler İçin Hudut Kapılarından Giriş Çıkış Formu”nu doldurmalısınız. Bu forma Türkiye’den çıkışta ve girişte ayrıca KKTC’den giriş ve çıkışta damga vurulduğundan; KKTC’de sürekli yanınızda bulunmalı ve kesinlikle kaybetmemelisiniz. Pasaport yerine nüfus cüzdanınızı kullanmanız halinde yurt dışı çıkış harcı ödemenize de gerek kalmamaktadır. Turist olarak gittiğiniz zaman KKTC’de kalkış süreniz üç aydır.
  • KKTC’ye denizyolu ile gitmek isterseniz; Girne Taşucu arasında her gün, Girne Alanya ve Gazimağusa-Lazkiye arasında yüksek sezonda haftanın belli günlerinde yapılan deniz otobüsü ile Girne Taşucu ve Gazimağusa Lazkiye arasında haftanın belli günlerinde yapılan feribot seferlerinden yararlanabilirsiniz. [Deniz otobüsü ve feribot seferleri tarifeleri için http://www.fergun.net veya http://www.akgunler.com.tr web sitelerinden yararlanabilirsiniz].
  • KKTC içinde şehirlerarası ulaşımı; otobüs, minibüs, dolmuş; kiralık araba, taksi duraklarından binebileceğiniz, bir bölümü 7 kişilik Mercedes marka taksilerden oluşan, taksi ile gerçekleştirebilirsiniz. Otobüs, minibüs ve dolmuşları tercih ederseniz bu araçların kalkış ve dönüş saatleri hakkında önceden bilgi almanızda ve bazı hatlar için rezervasyon yaptırmanızda yarar vardır. KKTC’de gezilecek yerler birbirine yakın mesafede olduğundan araba kiralamak en ideal olandır. Araba kullanabilmeniz için T.C. ehliyetine sahip olmanız yeterlidir. Ancak araba kiralarken trafiğin İngiltere’de olduğu gibi soldan olduğunu unutmamalısınız. Farklı seçenekli, rehberli tur programlarını ise; otelinizin resepsiyonundan, tur panolarından veya turizm bürosundan öğrenebilirsiniz. Otellerde asılı panolarda farklı şirketlerinin düzenledikleri tur programlarının hareket günleri, içerikleri, bağlantı kurmanız gereken tur rehberlerinin cep telefon numaraları yer alır. Tur programları sizi kısa sürede ve çok uygun fiyata adanın görmeniz gereken tüm yerlerini gezdirir.
  • Bütçenize ve tatil seçeneklerinize uygun her türlü konaklama tesisini Girne ve Gazimağusa’da rahatlıkla bulabilirsiniz. Lefkoşa, Karpaz Yarımadası, Lefke ve İskele’de seçenekler daha sınırlıdır. Yüksek sezonda seyahata çıkmadan önce yerinizi ayırtmanızda yarar vardır.
  • KKTC’de başta havaalanında olmak üzere büyük şehirlerde etkin biçimde çalışan turizm büroları bulunur. Ercan havaalanına indiğinizde turizm bürosuna uğrarsanız buradan seyahatiniz süresince her türlü gereksiniminizi karşılayacak ücretsiz yayın ve her üç şehrin önemli gezilecek yerlerini gösteren bir harita alabilirsiniz. Bu harita, yayınlar ve büro görevlilerinin yönlendirmeleri sayesinde hiçbir zorluk çekemeden KKTC’yi dolaşabilirsiniz.
  • KKTC’nin resmî para birimi Türk Lirası’dır. Yerel pazarlar ve küçük alışveriş yerleri dışında kredi kartınızı rahatlıkla kullanabilirsiniz. Alışveriş yerleri yazın 8.00-13.00 ve 14.30-18.30 saatleri arasında açıktır. Kışın öğle tatili yapılmamaktadır.
  • KKTC’de hediyelik eşya çeşidi oldukça azdır. Bununla birlikte hatıra amacıyla el yapımı küçük seramik objeler, Kıbrıs şarapları, Rum tarafındaki Lefkara Köyü’ne özgü dantel örtüleri satın alabilirsiniz.
  • Kuzey Kıbrıs mutfağı, tarihî geçmişinin etkisi ile farklı kültürlerden etkilenmiş, lezzetli bir mutfaktır. Mezeleri çok çeşitlidir. Yemekte sipariş vermenize gerek kalmadan çok sayıda meze masanıza konur. Bu mezeler arasında; sarımsak, limon veya sarımsak haşhaş tohumu ile tatlandırılmış zeytin, kaz ayağı turşusu, keçi sütünden yapılmış kızartılarak veya hafif eritildikten sonra tereyağının içinde kızartılarak veya kızartılmadan sunulan tam yağlı hellim peyniri, badem içi, limonlu tahin ve ızgara siyah zeytin yer alır. Hamur işleri arasında; laz böreği ve Pirohi adı verilen mantı ünlüdür. Tencere yemekleri arasında; kuzu veya tavuk eti ile sadece Kıbrıs ve Nil nehri kıyısında yetişen bir ot ile yapılan Molehiya, bol limon ve kereviz sapı ile pişirilen sadece Kıbrıs’ta yetişen patates familyasından bir bitki olan kolakas bitkisi ile yapılan Kolokas, kabak çiçeği dolması, tavşan suyunda hazırlanmış mayalı bir hamurun içine konulan tavşan etinden yapılan Lalangi tatmanız gereken yerel lezzetlerdir. Kebaplar arasında; baharatlı ve maydanozlu kıyma harcının böbrek zarına sarılarak ızgarada kızartılması ile yapılan Şeftali Kebabı, bir çeşit güveç Küp Kebabı-Kuyu Kebabı- Hırsız Kebabı-Kleftigo çok tanınmıştır. Her türlü meyveden yapılan, en çok cevizlisi tercih edilen Macun, Fırın Katmeri, Samsı, Paluze, Simit Helvası en fazla tüketilen tatlılardır.
  • Kuzey Kıbrıs’ta kebaplar dışında molehiya, kolokas, pirohi, lalangi gibi yerel yemekleri yiyebileceğiniz yerlerin sayısı sınırlıdır. Bu yemekler genelde küçük aile işletmeleri tarafından ve hafta içi yapılmaktadır. Macun ise tatlı veya lokum satan dükkanlarda küçük kavanozlarda satılmaktadır.
  • İçecek olarak taze sıkılmış portakal suyu, yerel votka Zivania ve Kıbrıs şaraplarını tadabilirsiniz.
  • KKTC’de görmeniz gereken yerler arasında; Lefkoşa, Girne, Gazimağusa dışında; Arkeoloji ve Doğa Müzesi, halen İkon Müzesi olan Agios Mamas Manastırı ve turunçgil bahçeleri ile ünlü Girne’ye 63 kilometre uzaklıkta Güzelyurt-Morphou; Güzelyurt’a 21 kilometre uzaklıkta, Osman Paşa Cami ve turunçgil bahçeleri ile ünlü Lefke; Güzelyurt’un 20 kilometre batısında yer alan Soli Harabeleri-Solio; Güzelyurt’un 27 kilometre batısında yer alan Vuni Sarayı Harabeleri -Vouni; İkon Müzesi ile tanınan İskele-Trikomo; 630 metre yüksekliğinde Kantara Kalesi; Caretta Caretta deniz kaplumbağlarının yumurtlama merkezi olan kilometrelerce uzunluğundaki ıssız Altın Kumsal’ı, maki ve yabani zeytinlerle kaplı geniş kum tepeleri, Türk ve Rum’ların birlikte yaşadıkları Dikkarpaz Köyü başta olmak üzere küçük köyleri; kilise kalıntıları; yarımadanın ucunda yer alan Hiristiyanlar tarafından kutsal kabul edilen Apostolos Andreas Manastırı, Kıbrıs’a özgü yabani eşekleri ile Kuzey Kıbrıs’ın en az gelişmiş bölgesi olan Karpaz Yarımadası- Karpas Peninsula ve Beşparmak Dağları sayılabilir. Aşağıda gezme olanağı bulduğum Lefkoşa, Girne ve Gazimağusa hakkında kısa bilgi verilmektedir:

LEFKOŞA~NORTH NICOSIA

  • Lefkoşa dünyanın tek bölünmüş başkenttir. Şehir; Yeşil Hat olarak bilinen BM Barış gücü tarafından korunan ve denetlenen, doğu batı yönünde uzanan bir sınır ile 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrası ikiye bölünmüştür. Lefkoşa’nın kuzeyi KKTC’nin, güneyi Kıbrıs Cumhuriyeti’nin başkentidir.
  • Lefkoşa’nın güney bölümünü; eski şehirde Atatürk Meydanı’nda yer alan Saray Oteli’nin üst katından, Arabahmet Bölgesi’ndeki Yiğitler Burcu Parkı’ndan (Kaytazağa Burcu – Roccas) ve Lefkoşa Merit Oteli’nin üst katından görebilirsiniz. Bu bölgeye TC vatandaşlarının geçmesi yasaktır. Kuzey Lefkoşa’dan Güney Lefkoşa’ya AB vatandaşları olanlar Ledra Palace geçiş kapısından yayan veya Metehan-Ayios Dhometios geçiş kapısından araba ile geçebilmektedirler. Bu nedenle Lefkoşa’nın özellikle eski şehir bölgesinde Lefkoşa’yı görmek ve alışveriş yapmak için günebirlik gelen çok sayıda İngiliz ve Güney Kıbrıs vatandaşına rastlayabilirsiniz.
  • Kuzey ve Güney Lefkoşa halen adanın en büyük şehri, kültür, sanat, sanayi ve ticaret merkezidir. Adanın tam ortasında bulunması nedeniyle şehir Templar- Tapınak Şövalyeleri döneminden itibaren kısa bir dönem dışında sürekli adanın başkenti olmuştur. Lefkoşa uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Ancak Bizans döneminin sonlarında şehir olarak önem kazanmaya başlamış, Lusignan döneminde şehrin çevresine Cenevizlilere karşı büyük surlar yapılmıştır. Venedikliler Lefkoşa’yı ele geçirdikten sonra Lusignan surlarını yıkmışlar. Onun yerine; 1567 yılında, şehrin çevresine, St. Sophia Katedrali’ni-Selimiye Cami- merkez alan, bir daire üzerine, 11 yerde birbirine eşit uzaklıkta ok temrenine benzeyen üçgen şeklinde alçak burcu ve 3 anıtsal kapısı bulunan yeni bir sur inşa etmişlerdir. Osmanlı döneminde sur kapılarında, 1931 yılından sonra surlarda önemli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler ve surların bir bölümünün Kıbrıs Cumhuriyeti-Güney Kıbrıs- tarafında kalması nedeniyle halen tarihi şehir surlarının daire şeklini algılamanız oldukça güçtür. Ancak eski şehri gezerken eski şehrin birçok yerinde bulunan panoları incelerseniz surların tam şekli hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Surların içine girişi sağlayan 3 anıtsal kapıdan, Kuzey Kıbrıs tarafında halen turizm bürosu olarak kullanılan, Girne Caddesi’nin açılması ile caddenin ortasında kalan Girne Kapısı-Kyrenia Gate-Porte Del Proveditore kalmıştır. Diğer iki kapı - Mağosa Kapısı- Porta Guiliana ile Baf Kapısı- Porta Domenico - Kıbrıs Cumhuriyeti tarafındadır. 11 burcun ise 5’i KKTC tarafındadır. Bunlar; Cephane Burcu-Quirini, Musalla Burcu –Barbaro, Kaytazağa Burcu –Roccas, Zahra Burcu - Mula ve Cevizli Burcu- Loredano- olarak sıralanabilir.
  • 1910’lu yılların başından itibaren surların içinde kalan bölgenin yetersiz kalması üzerine surların dışında yeni mahalleler oluşturulmuştur. Hâlen sur dışındaki bölge tümü ile yeni binalarla doludur.
  • Lefkoşa’da görmeniz gereken yerlerin tümü eski şehir surlarının içindedir. Eski şehri görebilmeniz için en iyi başlangıç noktası Girne ve diğer şehirlerden gelen otobüs ve dolmuş duraklarına yakın Girne Kapısı’dır (Girne Kombos dolmuşlarının merkezi Mevlevî Tekke Müzesi’nden sonraki sokağın içindedir. Diğer şehirlere giden veya oradan gelen küçük otobüslerle, şehir içi otobüslerin durakları Girne Kapısı’nın önünden geçen Cemal Gürsel Caddesi üzerindedir).
  • Girne Kapısı’ndaki turizm bürosundan alacağınız bir harita ile veya surların içinde hemen her köşede yer alan yönlendirmelerle eski şehri yürüyerek çok kısa sürede gezebilirsiniz. Girne Kapısı’ndan güneye doğru uzanan Girne Caddesi sizi eski şehrin merkezi Atatürk Meydanı’na ulaştırır. Girne Kapısı’nın 100 metre güneyinde XVI. yüzyılda yapılan ve Mevlevi tekkesi olarak kullanılan daha sonra müzeye çevrilen Mevlevî Tekke Müzesi yer alır. Girne Caddesi’nin her iki tarafındaki ara sokaklarda; bir bölümü restore edilmiş, bir bölümü harap halde yüzlerce eski ev bulunur.
  • Atatürk Meydanı- Saray Meydanı yüzyıllardır Lefkoşa’nın politik merkezidir. Meydanın ortasında Venedikliler tarafından Salamis Antik Şehri’nden getirilen, üzerinde Venedik armaları bulunan, Osmanlı döneminde yıkılan, İngiliz döneminde tepesine aslan yerine bakır küre konan granit Venedik Sütunu bulunur. Meydanın köşesinde de tarihi mahkeme binaları yer alır. Mahkeme binalarının Venedik Sütunu tarafındaki köşesinde üzerinde İngiliz ordularının armaları bulunan ve 1953 yılında buraya yerleştirilen taş kaide hemen gözünüze çarpar. Mahkemelerin karşısındaki sarı renkli eski taş binalar halen kullanılmaktadır.
  • Meydandan İrfan Bey Sokağı’na girdiğinizde eski bir kiliseden, XIV. yüzyılda hamama çevrilen, halen restore edilen Büyük Hamam’a ulaşabilirsiniz. Büyük Hamam’a yakın mesafedeki Asma Altı Sokağı’nda ise eski manastır kalıntıları üzerine XVII. yüzyılda yapılmış Kumarcılar Hanı’nın yıkılmış perişan görüntüsü karşınıza çıkar. Eski şehirdeki en güzel yapı, Kumarcılar Hanı ile aynı sokak üzerindeki Büyük Han’dır. 1572 yılında kervansaray olarak inşa edilen bu taş bina Anadolu’daki örnekleri ile benzer mimari özelliklere sahiptir. İngiliz döneminde hapishane olarak kullanılan hanın içinde 68 oda, 10 dükkan, ortasında küçük bir mescit ve mezar bulunur. Hanın oda ve dükkanları küçük el sanatları atölyeleri ve cafe olarak kullanılmaktadır. Buradaki en ilginç dükkan; Kuzey Kıbrıs Gölge Oyunları Tiyatrosu ile ilgili çeşitli objelerin satıldığı küçük dükkandır. Son derece güzel bir atmosfere sahip olan handa; hafta içi kolokas, molohiya gibi Kıbrıs yemeklerini yapan Sedirhan Restaurant’ta yemek yiyebilir. Avlusundaki küçük cafede koyu bir kahve veya el yapımı bir limonata içebilirsiniz. Ayrıca hanın arka tarafındaki alanda ev yemekleri yapan Mr.Sponda Restaurant’ta da bazı Kıbrıs yemeklerini tadabilirsiniz.
  • Büyük Han’dan çıktıktan sonra Arasta Sokağı’nda ise Kıbrıs’taki Gotik yapıların eski ve en güzel örneklerinden biri olan, Bizans St.Sophia Kilisesi üzerine, 1208-1326 tarihleri arasında Lusignan döneminde inşa edilen, Ceneviz ve Memluklar tarafından yağmalanan, depremlerden zarar gören, 1570 yılında Osmanlılar tarafından katedralden camiye çevrilen muhteşem Selimiye Cami- Saint Sophia Katedrali’ni görebilirsiniz. Katedralin özellikle kapısının üzerinde yer alan taş oyma pencereler Gotik sanatının çok güzel bir örneğini oluşturur. Katedralin; üç koridor ve altı yan bölümden oluşan içi, dinî nedenlerle beyaz renge boyandığından, katedralin dışı kadar görkemli değildir.
  • Selimiye Cami’nin yan tarafında XII. yüzyılda Bizans kilisesi olarak yapılan, XIV. yüzyılda Gotik tarzda yenilenen, XVI. yüzyılda önce depoya daha sonra çarşıya çevrilen Bedesten bulunur. Kuzey kapısı ince bir taş işçiliği örneği olan Bedesten’in içine girdiğinizde eski kiliseden kalma kalıntıları cam bir korumanın altında görebilirsiniz. Bedesten’in arkasında ise XIV. yüzyıl yapımı geçmişte katedralin bir parçası olarak kullanılan iki katlı taş bir bina yer alır. Bu bina halen Müze Dostları Derneği'ne ev sahipliği yapar. Bedesten’in karşısındaki Belediye Pazarı’nın yanında uzanan, tamirhanelerin yer aldığı, bakımsız Kuyumcular Sokağı’nın sonuna ulaştığınızda ise karşınıza iki şehri bölen sınır duvarının bir parçası çıkar.
  • Selimiye Cami’nin diğer tarafındaki trafiğe kapalı alanda ise hediyelik eşya satan ve cafe olarak kullanılan restore edilmiş evler yer alır. Caminin arka tarafında köşede duran XV. yüzyıl yapımı Venedik evi halen Ortaçağ Taş Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır. Onun karşısındaki bina ise 1829 yılında yaptırılan Osmanlı mimarisinin örneği Sultan II. Mahmut Kütüphanesi’dir. Kütüphanenin yanındaki sokaktan ilerlediğinizde bir ortaçağ evinin restorasyonu sonucunda eski Osmanlı evi haline dönüştürülen Saçaklı Ev’i görebilirsiniz. Kütüphane önündeki yönlendirmeleri takip ederek müzenin biraz ilerisinde Haydarpaşa Sokağı’nda yer alan St. Catherine Kilisesi üzerine XIV. yüzyılda Gotik tarzda inşa edilmiş, Osmanlılar döneminde camiye çevrilmiş, St. Catherine Kilisesi- Haydarpaşa Cami’ne ulaşabilirsiniz. Buradaki yönlendirmeleri takip ederek XV. yüzyıl yapımı, restore edilmiş Lusignan Evi’ne ve Yeni Cami’ye gidebilirsiniz.
  • Büyük Han’ın yanındaki Arasta Sokağı’ndan yönlendirmeleri izleyerek veya Atatürk Meydanı’ndaki mahkeme binalarının önündeki caddeden ilerledikten sonra güneybatıya yönelerek BM’nin "UNOPS Projesi" çerçevesinde bir bölümü restore edilen geleneksel Osmanlı evlerinin yer aldığı Arabahmet Mahallesi’ne oradan da iki Lefkoşa’yı birbirinden ayıran Yeşil Hatta ulaşabilirsiniz. 1963 yılına kadar Ermeni ve Rum ailelerin yaşadığı Arabahmet Mahallesi’nin Salahi Şevket Sokağı’nda yer alan Arabahmet Cami; XVII. yüzyılın başında Lusignan Kilisesi’nin üzerine inşa edilmiş, zaman içinde bazı değişiklikler geçirmiştir. Caminin zemininde çevresindeki Lusignan mezarlıklarından toplanan taşlar kullanılmıştır. Caminin yakınında da XIX. yüzyılda Osmanlı mimarisine uygun olarak alt katı taş, üst katı kerpiçten yapılan Derviş Paşa Konağı yer alır. Konak halen Etnografya Müzesi olarak kullanılmaktadır. Konağın yanındaki sokaktan Ermeni Kilisesi’ne doğru devam eden Şehit Salahi Şevket Sokak’ta, XIX. yüzyıl yapımı restore edilmiş bir Ermeni evinde, Kıbrıs’ın en iyi on restaurantı’ndan biri seçilen Boghjalian Konak Restaurant yer alır. Bu güzel restaurantta yemek molası verebilir veya Ermeni Kilisesi’ne yakın sokaktan sağa döndüğünüzde askeri bölge olan Zahar Burcu’na, burçların altında kalan iki tarafı birbirinden ayıran geniş hendeğe ulaşabilirsiniz. Trafiğe kapalı Zahar Sokağı boyunca ilerlediğinizde bir tarafta restore edilmiş, Türk ailelerinin yaşadığı evleri diğer tarafta Güney Lefkoşa’ya ait bazı binaları görebilirsiniz. Güney Lefkoşa’yı en iyi görebileceğiniz yer Kaytazağa Burcu-Roccas Burcu’nun düzenlenmesi ile oluşturulan Yiğitler Burcu Parkı’dır. Parkın yanındaki köprüden geçen cadde ise sizi Ledra Palace sınır kapısına ulaştırır.
  • Lefkoşa surları içindeki dar sokaklarda 1825 tarihli Turunçlu Cami, 1826 tarihli İplik Pazarı Cami gibi camiler ve onarılmayı bekleyen çok sayıda eski ev bulunur. Surların içi son derece bakımsız ve temizlikten uzaktır. Saray Oteli’nin civarında bulunan kalabalık çarşı ise bir başkent eski çarşısı olmaktan öte küçük bir kasaba ve köy çarşısı görünümündedir.

GİRNE~KYRENIA

  • Girne; kuzeyi Akdeniz, güneyi Beşparmak Sıradağları ile çevrili, begonvil, zakkum ve palmiyelerle süslü, yeşille mavinin iç içe geçtiği, 50 kilometre kare yüzölçümüne sahip, KKTC’nin en güzel şehri ve gözde tatil merkezidir.
  • KKTC’ye gelen turistlerin çoğu Girne merkezi veya çevresindeki otellerde kalmakta, buradan Lefkoşa, Güzelyurt, Gazimağusa şehirlerini ve Girne çevresini seyahat şirketlerinin düzenlediği turlarla veya bireysel olarak taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs ile gezmektedirler. Dolmuş taksi ve otobüslerin tümünün merkezi Ramadan Cemil Meydanı’dır. Buradaki Komtur Dolmuş ile her saat başı Gazimağusa’ya, Kombos Dolmuş ile dolmuş doldukça Lefkoşa’ya; Çimen dolmuşları ile saat başı Güzelyurt oradan da aynı şirketin dolmuşları ile Lefke’ye ulaşabilirsiniz. Meydandaki araba park yerinin köşesinden kalkan otobüslerle bu şehirlerin otobüs terminallerine ve minibüslerle Girne’nin farklı semtlerine gidebilirsiniz.
  • Ayrıca bir taksi ile şehir çevresindeki tarihi yerlerden oluşan bir güzergah [Hz. Ömer Türbesi, Bellapais Manastırı, St. Hillarion Kalesi, Yavuz Çıkarma Anıtı, Karaoğlanoğlu Şehitliği, Karaman Köyü, Mavi Köşk] için fiyat konusunda anlaşarak şehrin çevresini kısa sürede rahatlıkla gezebilirsiniz.
  • Yaklaşık yarım saat süren Lefkoşa Ercan Havaalanı ile Girne arasındaki ulaşımı ise; taksilerle veya isteğiniz üzerine Türkiye’den seyahat acentanızın bağlantı kurduğu KKTC’deki seyahat şirketinin transfer aracı ile gerçekleştirebilirsiniz.
  • Girne genelde şehrin her iki tarafında yer alan kilometre uzunluğundaki plajları, temiz mavi denizi, uzun süren plaj sezonu, lüks otel, tatil köyleri ve 24 saat açık kumarhaneleri ile tanınır. Sahillerinde her türlü su sporlarının yapılabildiği, dalmayı sevenler için kuzey ve güneyinde yirmiye yakın dalış yeri olan, ücretli ve ücretsiz plajlara sahip Girne’de; en fazla tercih edilen plajlar arasında Escape Beach Club veya Yavuz Çıkarma Plajı, Mare Monte, At Nalı, Acapulco, Alagadi, Tatlısu Belediye Plajı yer alır. Ancak Girne sadece plaj ve kumarhane şehri değildir. Şehir uzun tarihi geçmişi ile görülmesi gereken önemli bazı tarihi eserlere sahiptir.
  • Girne’nin tarihi konusunda farklı görüşler bulunur. Bir görüşe göre; şehir M.Ö. X. yüzyılda Peleponez’den gelen Akalar tarafından kurulmuş, adını Akaların anayurdundaki Kyrenia Dağı’ndan almıştır. Diğer bir görüşe göre; Girne’ye ilk yerleşenler M.Ö. IX. yüzyılda adanın kıyılarında ticari koloniler kuran Fenikelilerdir. Roma kaynaklarında şehrin adı Corineum olarak geçmektedir. Şehrin tarihi adanın tarihi ile aynıdır. Şehir Bizans döneminde birkaç defa Arap korsanlar tarafından yağmalanmıştır.
  • Şehrin geçmişini yansıtan tarihi eserlerinden çoğu; turizm bürosunun da yer aldığı eski liman ve çevresinde bulunur.
  • Girne'nin kalbi; at nalı şeklindeki Eski Liman’dır. Balıkçı kayıkları, yatlarla dolu kaldırım cafelerinin sıralandığı eski liman gündüz, ışıklandırmış hali ile gece, çok güzel bir görünüme sahiptir. Limanda yer alan dalgakıran yürüyüş yapanlarla doludur. Limandaki basık kule dar bir geçitle karaya bağlanmıştır. Limanda geçmişte ambar olarak kullanılan binalar halen cafe, restaurant, bar ve otel olarak faaliyet göstermektedir.
  • Limanın en ihtişamlı bölümü limanın doğu ucunda yer alan Girne Kalesi’dır. Girne Kalesi’nin tarihi konusunda kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bazı araştırmalar kalenin tarihinin Helenistik çağlara kadar uzandığını ileri sürmektedir. Tarihî kaynaklarda Girne Kalesi’nin adına ilk defa 1191 yılında III. Haçlı Seferi sırasında rastlanmaktadır. Kale içi ve çevresinde yapılan incelemeler doğrultusunda, kalenin VII. yüzyılda Bizanslılar tarafından Arap saldırılarına karşı şehri korumak amacıyla yapıldığı tahmin edilmektedir. Kale; Lusignan dönemi ile Venediklilerin kontrolü altına girdiği dönemde köklü yapısal değişiklikler geçirmiş, 1570 yılında savaş yapılmadan Osmanlılar'a teslim edilmiştir. Üç yüzyıl boyunca Osmanlılar'ın elinde kalan kale İngiliz Sömürge döneminde polis okulu ve hapishane, 1960-1963 yılları arasında turistik amaçlı, 1963-1974 yılları arasında Rum Millî Muhafız Ordusu tarafından askeri amaçlı, 1974’den sonra müze olarak kullanılmıştır.
  • Kaleye giriş; geçmişte içi su ile dolu hendek üzerinde yer alan, dar taş bir köprü ile sağlanmakta, kalenin kuzey ve doğusunda deniz yer almaktadır. Kalenin iç kapısının tonozunda üç aslanlı Lusignan amblemi yer alır. İç kapıdan geçtikten sonra ilerlediğinizde tam karşınıza 1570 yılında şehit düşen Osmanlı Amirali Cezayirli Sâdık Paşa'nın mezarı çıkar. Kalenin avlusuna girmeden önceki bölümde 1100'lü yıllarda yapıldığı tahmin edilen Bizans St. George Kilisesi’ni ve muhteşem liman manzarasına sahip Kuzeybatı Kulesi’ni görebilirsiniz.
  • Kalenin avluya açılan bölümünde yer alan Lusignan dönemine ait muhafız odalarından birinde 1976 yılında Batık Gemi Müzesi açılmıştır. Müzede M.Ö. III. yüzyıldan kalma, Girne açıklarında batan, ticari bir gemi ve içinden çıkarılanlar sergilenmektedir. Gemi; bugüne kadar bulunan en eski gemi batığı olarak kabul edilmektedir. Müzede ayrıca geminin çıkarılışı ile ilgili fotoğraflar sergilenmektedir.
  • Kalenin 1208-1211 yılları arasında yapılan Lusignan Kulesi’nde- The Lusignan Tower- Bizans, İngiliz [Aslan Yürekli Richard], Lusignan, Venedik, Osmanlı, İngiliz asker canlandırmaları ve bayrakları yer almaktadır. XVI. yüzyıl Venedik mimarisi örneği Venedik Kulesi’nde -The Venetian Tower- top atışı hazırlığı yapan Venedikli asker canlandırmaları bulunmaktadır.
  • Kalede ayrıca Lusignan döneminde yapılan sarnıç ve zindanlar, Erken ve Orta Tunç dönemlerinde Kırnı Köyü’nde bulunan bir mezar ve mezardan çıkan buluntuların sergilendiği Kırnı Mezarları Galerisi; Akdeniz’de (Agia Irini) bulunan bir mezardan çıkarılan buluntuların ve mezar maketinin sergilendiği Akdeniz Mezar Kazısı Galerisi; Girne’nin yaklaşık 10 kilometre doğusunda yer alan Vrysi Neolitik köy yerleşim yerine ait canlandırmalar ve burada ele geçen buluntuların sergilendiği Vrysi Yerleşim Yeri Galerisi bulunmaktadır.
  • Eski Limanda XVIII. yüzyıla ait küçük bir Venedik evi Halk Sanatları Müzesi –Folk Art Museum olarak kullanılmaktadır. Limana bakan tepede yer alan beyaz renkli, gece çok güzel ışıklandırılan 1860 yapımı Orthodos Archangelos Kilisesi ve İkon Müzesi’nde- Archangelos Church & Icon Museum Girne ve çevresindeki kiliselerden getirilen XVIII-XIX. yüzyıllar arasında yapılmış 50’den fazla ikon ile Hıristiyanlık tarihi ile ilgili çeşitli objeler sergilenmektedir.
  • Kaleden ve limandan görülen minare Osmanlı döneminden kalma küçük Cafer Paşa Cami’ne -Djafer Pahsa Mosque- aittir.
  • Geçmişte Girne'yi çeviren surlardan günümüze kadar çok azı gelebilmiştir. Bunlardan Bizans Kulesi- Byzantine Tower çarşının içindedir. Diğeri ise eski limandadır. Limandaki kulenin yakınında harabe halinde bir Roma mezarı bulunmaktadır.
  • Girne’nin batısında 1974 yılında çıkarmanın yapıldığı kıyıda Yavuz Çıkarma Anıtı’nı ve Karaoğlanoğlu Şehitliği’ni görebilirsiniz. Ayrıca şehrin diğer tarafında deniz kenarında yer alan beyaz renkli küçük bir binada bulunan Hz. Ömer Türbesi’ni ziyaret edebilirsiniz.
  • Girne’nin çevresinde çok sayıda görülmesi gereken yer bulunur. Bunlar arasında; St.Hilarion Kalesi- St Hilarion Castle; Bellapais- Beylerbeyi Köyü; Karaman Köyü-Karni sayılabilir.
  • St. Hilarion Kalesi, Girne’ye 10 kilometre uzaklıkta, Girne Lefkoşa yolundan ayrılan bir yol üzerinde, Beşparmak sıradağlarının eteklerinde yer alır. Gidiş- dönüş anlaşacağınız taksi veya seyahat şirketlerinin Beşparmak Dağları turu ile ulaşabileceğiniz kale görülmeye değer güzelliktedir.
  • Kale; ada halkını Arap saldırılarından korumak ve uyarmak amacıyla dağların en yüksek noktalarına gözetleme kulesi olarak yapılan kaleler zincirinin bir halkasıdır. Diğer kaleler Buffavento ve Kantara Kaleleridir. Kalenin ilk gözetleme kulesinin VII. ve X. Yüzyıl arasında yapıldığı tahmin edilmekte, kalenin adına Aslan Yürekli Richard’ın adayı ele geçirdiği 1191 yılında rastlanmaktadır. Kale Lusignan döneminde geliştirilmiş, yazlık mekan ve korunma alanı olarak kullanılmıştır. Ancak Venedikliler döneminde önemini yitirmiştir.
  • Kale; Walt Disney’in Fantasia filmine ilham kaynağı olmuş, adeta kayalarla bütünleşmiş, muhteşem bir yapıdır. Adını Filistin’den kaçan burada yaşayan St. Hilarion'dan almıştır.
    Kale farklı yükseltilerde kurulu üç ana bölümden oluşmaktadır. Girişinde alacağınız bir broşür ile daha iyi gezebileceğiniz kalenin en etkileyici bölümü ikinci bölümdür. Bu bölümde yer alan kiler, atölye, kale komutanı odası ve mutfakta yapılan canlandırmalar çok güzeldir. Bizans kilisesi, kraliyet sarayı, ortaçağ tuvaletleri, köşk, sarnıç ve salonun yer aldığı ikinci bölümde, cafe haline getirilen salonda oturabilir. Buradan muhteşem bir Girne ve Akdeniz manzarası seyredebilirsiniz. Ancak kalenin en güzel manzaraya sahip olan yeri; iç bahçedeki kalıntılardan sonra ulaşılan Batı Kulesi ile biraz daha yukarıda olan Prens John Kulesi’nin bulunduğu denizden 732 metre yükseklikteki üçüncü bölümdür.
  • Kalenin tüm bölümlerini gezebilmek için en az 45 dakikalık bir süre ayırmanız gerekir. Kaleyi gezerken yıllar içinde aşınmış, kaygan dar merdivenlerde yürürken dikkat etmeniz, kaleye çıkarken yürüyüş ayakkabısı giymeniz, merdivenler yorucu olduğu için sabah saatlerini tercih etmeniz ve sağlık probleminiz varsa ikinci bölümden sonrasına çıkmamanız veya ikinci bölümde kısa bir mola vermeniz yerinde olur.
  • Bellapais-Beylerbeyi, Girne’ye 7 kilometre uzaklıkta, yüksek bir tepede kurulu turist bir dağ köyüdür. “ Acı Limonlar” romanının İngiliz yazarı Lawrence Durrell’in yaşadığı köy olarak da bilinir. Taksi veya Beşparmak Dağları Tur gezisi ile ulaşabileceğiniz limon ve nar ağaçları ile süslü yemyeşil köy; dar sokakları, küçük evleri ile güzel bir yerdir. Köyde görmeniz gereken önemli eser; Gotik mimari tarzının en muhteşem ve Yakın Doğu’daki en güzel örneği olan Bellapais Manastırı Kalıntıları’dır.
  • Beşparmak Dağları’nın eteğinde bir kayalık üzerine kurulmuş olan Manastır, 1158-1205 yılları arasında inşa edilmiştir. Bellapais’in ilk sakinleri, 1187 yılında Kudüs’ten adaya göç eden Augustinian Mezhebi rahipleridir. İlk manastır binası 1198-1205 yılları arasında yapılmış, günümüze kadar ulaşan yapının büyük bir bölümü 1267-1284 yılları, diğer bölümleri de 1324-1359 yılları arasında inşa edilmiştir. Osmanlıların adayı ele geçirmesinden sonra manastır Yunan Ortodoks Kilisesi'ne verilmiştir. Manastır kalıntıları; ön avlu, kilise, revaklı avlu, yemekhane, mahzen, mutfak, mutfak avlusu, atölyeler, meclis odası, kilise eşyalarının korunduğu odadan oluşmaktadır. Muhteşem bir dağ ve kuzey sahilleri manzarasına sahip olan manastır çevresinde çok sayıda restaurant ve cafe bulunmaktadır. Bunlardan birine oturarak yerel yemekler eşliğinde manastırı ve manzarayı seyretmek son derece keyiflidir.
  • Karaman Köyü-Karni ise Girne'nin batısında dağ yamacına kurulmuş, muhteşem bir manzaraya sahip eski bir Rum köyüdür. Köyde; köydeki evleri onarmaları koşulu ile Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında yabancıların oturmalarına izin verilmiştir. Bu nedenle köyde farklı uluslardan insanlar yaşamaktadır. Lüks villaların bulunduğu köy aynı zamanda köy çevresinde yapılan arkeolojik kazılar sırasında bulunan Orta Tunç Çağı’ndan kalma oda şeklinde mezarları ile ünlüdür.
  • Bu güzel yerler dışında Girne’ye yakın mesafede çok sayıda gezilecek yer bulunmaktadır. Bunlar arasında; Girne yakınındaki Alsancak Köyüne 1.5 kilometre uzaklıkta yer alan, dünyanın tanınmış müzelerinde ve Lefkoşa’daki Kıbrıs Müzesi’nde sergilenen altın ve gümüş objelerden oluşan VI.yüzyıl Bizans hazinesinin bulunduğu, sadece bir bölümü ziyarete açık antik Lambusa- Lambousa Şehir Devleti kalıntıları; Girne Gazimağusa yolundan ayrılan bir yol üzerinde, Çatalköy sırtlarında yer alan, iki ayrı bölümden oluşan, denizden 950 metre yükseklikte Kıbrıs'ın en sarp ve rüzgarı bol tepesinde kurulu, açık havalarda Girne, Gazimağusa, Lefkoşa ve Troodos Dağları’nın görülebildiği, özel araçla ve daha sonra yürüyerek çok zor ulaşılabilen Buffavento Kalesi sayılabilir.

GAZİMAĞUSA~FAMAGUSTA

  • Gazimağusa; KKTC’nin en büyük ve tek Serbest Limanı’na sahip, tarihî bir liman şehridir.
  • Şehrin “M.Ö III. yüzyılda Mısır Kralı II. Ptolemy tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Ancak şehir Lusignan Dönemi’nde önem kazanmış, Famagusta adı ile anılmaya başlanmıştır. Ortadoğu’daki Akra’nın 1187 yılında Eyyubiler tarafından ele geçirilmesinden sonra birçok soylu ve tüccarın şehre gelmesi ile şehir doğu-batı ticaretinde önem kazanmıştır. Bu dönemde tüccarların desteği ile Gazimağusa’da 365 kilise yapılmış, 1291-1300 yılları arasında şehir altın çağını yaşamıştır. Gazimağusa, 1372- 1469 yılları arasında Cenevizlilerin eline geçmiş, bu dönemden itibaren Venedik döneminin sonuna kadar başkent olmuştur. Ceneviz döneminde ise askeri bölge olarak kullanılması, doğu ile batı arasında yeni deniz ticaret yollarının bulunması ile eski önemini yitirmiştir. Şehir; 1489-1571 yılları arasında Venedik egemenliğinde kalmış, bu dönemde korunmalı bir liman şehri olmuş ve askeri bir kimliğe bürünmüştür. Şehir uzun bir kuşatmadan sonra 1571 yılında Osmanlılar tarafından alınmıştır. Osmanlı döneminde şehir surları dışında Müslüman olmayanların yaşadığı Maraş ve Aşağı Maraş bölgeleri kurulmuş, şehir önemli siyasi suçlular için bir sürgün yeri olmuştur. 1878 yılında başlayan İngiliz döneminde, Maraş yönüne doğru gelişme sağlanmış, İngiliz döneminin sonlarına doğru yeni gelişme bölgeleri oluşmaya başlamıştır. 1960 sonrası Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde, Suriçi Türk belediyesi, diğer bölgeler ise Rum belediyesi tarafından idare edilmeye başlanmıştır. Bu dönem içinde şehir yoğun olarak Aşağı Maraş’ın güneydoğusuna doğru bir turizm merkezi olarak gelişmiştir. Özellikle, 1969-1970 yılları arasında savaş nedeniyle Beyrut’un önemini yitirmesiyle Maraş dünyaca tanınmış eğlence ve turizm merkezlerinden biri haline gelmiştir. 1974-1986 yılları arasında güneyden ve Türkiye’den gelen göçmenlerin şehre yerleştirilmesi, mevcut alanların yeniden düzenlenmesi ve yeni yerleşim alanlarının oluşturulması sonucu yapılaşma süreci yaşanmış, Maraş’ın yerleşime kapanmasıyla şehrin gelişimi önemli ölçüde durmuştur. 1986 yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi’nin kurulması ile şehrin sosyo-ekonomik yapısında büyük değişim olmuş, şehir kuzey-kuzeydoğuya doğru gelişmeye başlamıştır”.
  • Gazimağusa’nın en güzel bölümü eski şehir bölümüdür. Girne’den Gazimağusa’ya Komtur dolmuşları ile geldi iseniz eski şehre en kolay ulaşmanızın yolu dolmuştan Petek Pastanesi’nde önünde sizi indirmesini istemenizdir. Kendi aracınızla veya otobüs ile geldi iseniz eski şehre Kara Kapısı başta olmak üzere diğer iki kapıdan da girebilirsiniz.
  • Eski şehir 15 metre yüksekliğinde 8 metre genişliğinde surlarla çevrilmiştir. Şehir surları Lusignan döneminde yapılmış, XVI. yüzyılda Venedik döneminde Osmanlılara karşı güçlendirilmiştir. Surların üzerinde 15 burç, iki anıtsal kapı bulunur. Ancak İngiliz döneminde bunlara iki kapı daha eklenmiştir.
  • İki anıtsal kapıdan Kara Kapısı taş bir köprü ile Fevzi Çakmak Bulvarı’na bağlanır. Kara Kapısı’nı koruyan yarım ay şeklindeki Rivettina-Ravelin Burcu; Venedikliler şehri teslim ederken beyaz bayrak salladıkları için halk arasında Akkule Burcu olarak bilinir. Burçta geçit ve top yuvalarına ek olarak bir şapel ve zindan olarak kullanılan yer altı odaları bulunmaktadır. Kara kapının iç tarafında turizm bürosu yer alır. Turizm bürosunun önündeki küçük meydanın hemen yanında yer alan taş rambadan Akkule Burcu’nun üzerine çıkarsanız buradan tüm şehri eski ve yeni bölümü ile uzaktan Maraş bölgesini görme ve şehri daha iyi tanıma olanağına sahip olursunuz. Buradaki oldukça geniş ancak son derece bakımsız, ot bürümüş surların üzerindeki yoldan yürürseniz eski şehri ve surların altındaki hendekleri daha yakından görebilirsiniz.
  • İkinci anıtsal kapı Deniz Kapısı’dır. Bu kapı deniz tarafında Petek Pastanesi’nin tam karşısında yer alır. Halen kapalı olan bu kapının üzerinden de surların üzerine çıkabilir. Limanı ve Maraş bölgesini uzaktan görebilirsiniz. Deniz Kapısı’nın girişinde, duvar kenarında, Lusignan veya Venedik döneminden kalan mermer bir aslan heykeli yer alır.
  • Eski şehirdeki en görkemli yapı; eski şehrin her tarafından görülen, Kıbrıs’ın en eski ortaçağ yapılarından biri olan Gotik St. Nicolas Katedrali’dir. Katedral Lusignan döneminde 1298-1312 yılları arasında inşa edilmiştir. Lusignan kralları, Lefkoşa’daki St.Sophia Kilisesi’nde- Selimiye Cami- önce Kıbrıs Kralı ünvanı almış,daha sonra, bu katedralda Kudüs Kralı ünvanı kazanmışlardır. Katedral; üç giriş kapısı ve ortadaki büyük giriş kapısının üzerindeki gül penceresi ile hala muhteşem bir görüntüye sahiptir. Katedral Osmanlı döneminde camiye çevrilmiş, daha sonraki tarihlerde camiye şehri alan Osmanlı ordusunun komutanı Lala Mustafa Paşa’nın adı verilmiştir. Namaz saatleri dışında ziyaret edebileceğiniz Lala Mustafa Paşa Cami’nin içi de dışı gibi görkemlidir. Katedralin önündeki dev ağacın –Ficus Sycomorus- katedralle aynı yaşta olduğu tahmin edilmektedir.
  • Cami'nin karşısında; Lusignan döneminde yapılan bir saray üzerine Venedik döneminde yeniden inşa edilen, depremlerden büyük zarar gören; Venedik Sarayı’nı- Del Preveditore Palace- görebilirsiniz. Sarayın günümüze kadar ayakta kalan cephesinde bulunan dört granit sütun Salamis’den getirilmiştir. Sarayın katedrala bakan köşesinde Namık Kemal’in hapis edildiği iki katlı küçük taş bina bulunur. Taş binanın yan tarafındaki binada Namık Kemal’in sürgün emri başta olmak üzere bu döneme ait bazı belgelerin sergilendiği tek odadan oluşan Namık Kemal Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz.
  • Saray kalıntılarının hemen yanında yer alan kalıntı ise Saint Francis Kilisesi’ne aittir. Sarayın yakınında, 1359 yılında Gotik tarzda kilise –Church of Saints Peter and Paul olarak inşa edilen, 1571 yılında camiye çevrilen, İngiliz döneminde buğday deposu, daha sonra halk evi, kütüphane olarak kullanılan sarı taştan yapılmış Sinan Paşa Cami- Buğday Cami yer alır.
  • Katedralin civarında yer alan sokaklar, Sinan Paşa Camisi’nden Kara Kapısı’na uzanan uzun sokak ve katedralin önündeki Namık Kemal’in heykelinin bulunduğu küçük Namık Kemal Meydanı eski şehrin en canlı bölümüdür. Katedralin hemen yanındaki Gazimağusa Medrese Binası’nın bulunduğu Liman Yolu Sokağı’nda yer alan eski tahıl depoları; hediyelik eşya satan dükkanlara ve cafelere çevrilmiştir. Yerel yemekler yapan küçük lokantaların bulunduğu Bandabuliya, meydandaki cafeler veya bu sokağın sonunda köşede yer alan Petek Pastanesi tarihî atmosfer içinde kısa bir kahve veya yemek molası vermek için uygun mekanlardır.
  • Namık Kemal Meydanı’nda dikkati çeken diğer kalıntı; Kışla Sokağı’nın köşesinde yer alan Cafer Paşa Hamamı’dır. Bu sokakta ayrıca İkiz Kiliseler olarak bilinen bitişik iki ortaçağ kilisesi’nin - Church of the Knights Templar ve Church of the Knights Hospitaller kalıntılarını da görebilirsiniz.
  • Cengiz Topel Caddesi üzerinde yer alan, Petek Pastanesi civarında iseniz onun köşesinden sola doğru döndüğünüz zaman ulaşabileceğiniz Othello Kulesi olarak bilinen kale XII. yüzyılda Lusignan döneminde limanı savunmak için inşa edilmiştir. Kale 1492 yılında Venedikliler tarafından güçlendirilmiştir. Kalenin girişinin üzerinde yer alan Salamis Kalıntılarından getirildiği tahmin edilen mermerde, Venedik Cumhuriyeti’nin resmi simgesi olan Kanatlı Aslanı ve kalenin mimarinin adını görebilirsiniz. Kulelerden ve topçu bataryalarıyla biten koridorlardan oluşan kale’nin; çevresi ve avlusu son derece bakımsızdır. Otlarla kaplı avlunun bir tarafında bulunan yemekhane ve üzerindeki yatakhane Lusignan dönemine aittir. Avludaki topların bir bölümü Osmanlı, bir bölümü İspanyol yapımıdır. Eski şehri ve limanı seyredebileceğiniz kalenin adı Shekespeare’nin Othella Oyunu’ndan gelmektedir.
  • Şehir surları üzerindeki diğer önemli Burç deniz tarafında, surların güneydoğu köşesinde yer alır. Petek Pastanesi’nın civarında iseniz sağa doğru devam eden halen tamirhane olarak kullanılan eski depolarla kale surları arasında uzanan Canbulat Caddesi boyunca yürüdüğünüz zaman ulaşabileceğiniz burç Canbulat Burcu’dur. Daha önce Arsenal olarak bilinen Burca Osmanlı kuşatması sırasında bu girişteki döner çarka atıyla saldırarak onu işlemez hale getiren ve bu sırada şehit düşen komutanın anısına Canbulat adı verilmiştir. Burç’ta Canbulat Paşa’nın mezarı ile Türk folklor sanatı ile ilgili eserlerin yer aldığı küçük müzeyi görebilirsiniz. Burcun bulunduğu alandaki liman giriş kapısının iki duvarına Osmanlı kuşatması resmedilmiştir.
  • Bu tarihi eserlerin dışında eski şehrin tüm sokakları çok sayıda kilise, hamam, tarihi ev kalıntıları ile doludur. Greklerin St. George Kilisesi, Ermeni Kilisesi, Carmelite Kilisesi, St Antonio Kilisesi, St. Anne Kilisesi Kalıntıları, Kertikli Hamamı, Kızıl Hamam bunlardan bazılarıdır.
  • Canbulat Burcu’ndan kale surlarının dışına çıktıktan sonra bir süre yürürseniz Halen şehrin BM kontrolünde olan Maraş- Varoşa sınırına ulaşabilirsiniz. Burada sahilden veya sınır kapısına yakın bir mesafeden 1974 Askeri Harekatı’ndan bu yana boş duran yıpranmış büyük otellerin, kilise ve evlerin bulunduğu Maraş bölgesinin küçük bir bölümünü görebilirsiniz.
  • Gazimağusa çevresinde mutlaka görmeniz gereken tarihi yerlerin başında şehre 8 kilometre uzaklıktaki Salamis Antik Şehir Kalıntıları gelir. Salamis M.Ö.XI. yüzyılda kurulmuş, Helenistik, Roma ve Bizans döneminin izlerini taşıyan, yüzyıllarca adanın ana limanı ve merkezi olan bir şehirdir. Roma döneminde altın çağını yaşayan şehir 648 yılındaki Arap istilası, depremler ve diğer doğal afetler sonucunda tahrip olmuştur. Halen şehir kalıntılarının bulunduğu alan Kıbrıs’ın en önemli sit alanı olarak kabul edilir. Geniş bir alana yayılan kalıntıları gişeden alacağınız harita doğrultusunda gezmeniz kalıntıları daha iyi anlayabilmenizi sağlar. Sit alanında yer alan sportif faaliyetlerin yapıldığı Gymnasium, Hamam, anfitiyatro, halen yaz festivallerinde kullanılan 15.000 kişilik tiyatro, Roma villası, Agios Epifanio ve Kambanopetra Bazilikaları, Roma Agora, Zeus Tapınağı kalıntıları görülmeye değer güzelliktedir.
  • Salamis’in 1 kilometre batısında yer alan Salamis Nekropolü-Necropolis –Kral Mezarları-M.Ö. VII ve VIII. yüzyıllara ait kral mezarlarını içerir. Bugüne kadar açılan mezarlardan döneme ilişkin önemli bulgular elde edilmiştir. Mezar kazılarından kralların değerli eşyaları, atı ve hizmetkarları ile gömüldüğü belirlenmiştir. Burada bulunan küçük müzeyi gezerseniz mezarlarla ilgili bilgi edinebilirsiniz.
  • Salamis Nekropolü’nün yakınında yer alan St. Barnabas Manastırı; Hıristiyanlığı yaymak üzere Kıbrıs Adası’na gelen Aziz Barnabas adına onun ölümünden 400 yıl sonra bir Ortodoks papazının rüyasında gördüğü yeri kazması sonucu bulduğu azizin kemikleri ve eşyalarının bulunduğu yere dönemin Bizans İmparatorunun yaptığı bağışla 477 yılında yapılmıştır. Ancak Arap akınları sırasında manastırın yıkılması üzerine halen burada bulunan kilise, 1756 yılında, eski kilise kalıntıları üzerine yeniden inşa edilmiştir. Manastır bir kilise, avlu ve avlunun üç tarafını saran geçmişte papazların yaşadığı odalardan oluşmuştur. Kilisede halen XVIII. yüzyıldan kalma ikon koleksiyonu sergilenmektedir. Manastırın avlusunda Salamis’ten getirilen tarihi eserler yer almakta, papazların yaşadığı odalar Arkeoloji Müzesi olarak hizmet vermektedir.
  • Gazimağusa aynı zamanda plajları, temiz denizi ile tanınan bir şehirdir. Gazimağusa ile Gazimağusa Boğaz arasındaki kıyı şeridinde güzel plajlar bulunur. Bunlar arasında; Şehir merkezindeki Palm Beach, Gazimağusa’nın 5,5 kilometre kuzeyinde, Gazimağusa-Karpaz anayolu üzerindeki Glapsides, Gazimağusa’nın yaklaşık 25 km. kuzeyindeki Boğaz’da-Bogazi yer alan küçük plaj sayılabilir. Boğaz ayrıca küçük balıkçı lokantaları ile güzel bir balık ziyafeti çekebileceğiniz şirin bir yerdir.
(~) Harita, http://www.cografyaforum.com/forum/empty-t313.0.html adlı siteden alınmıştır (28.02.2010).
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[*] Bu yazı iki farklı tarihte KKTC’ye yaptığım gezi sırasında gördüğüm yerler, edindiğim izlenimler ve aşağıda belirtilen kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında hazırlanmıştır:
- Grzegorz Micula, Magdalena Micula, Cyprus, dk, Eyewitness Travel Guides, Dorling Kindsley Lmd, London, 2006. ISBN -13:978-1-40531-283-7; ISBN-10: 1-4053-1283 1.
- Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği, Kuzey Kıbrıs Kültürler Mozaiği, A Turizm Yayınları, İstanbul, 2009, ISBN 978-975-7528-90-6.
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü, Bellapais Manastırı (Broşür).
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü,St. Hilarion Kalesi (Broşür).
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü,Girne Kalesi (Broşür).
- North Cyprus Tourist Guide 5. 2009-2010 (Turizm Bürolarından alabilirsiniz).
- Reyan Tuvi, “Yazı Afroditin Adasında Yakalayın”, 24 Ağustos 2007, Hürriyet Seyahat Özel Kıbrıs Eki.
Online Kaynaklar:
Gönderen zaman: